Jak nie marnować żywności? Wykorzystaj, nie wyrzucaj!

Nie tylko z okazji Veganuary, ale z racji na to, że każdego dnia, edukując i inspirując dbam również w swoim przekazie o wpływ na środowisko, chcę Ci przedstawić najważniejsze zasady niemarnowania żywności! Zapraszam do lektury, która pomoże Ci oszczędzać i dbać wspólnie o środowisko, zdrowie i planetę!

Dlaczego warto ograniczyć marnowanie żywności?

• Produkcja jedzenia, które ląduje na śmietniku, odpowiada za 8-10% światowych emisji gazów cieplarnianych.
• Wyrzucając jedzenie, marnujemy zasoby, takie jak woda, energia, czy ziemia uprawna. Przykładowo, wyprodukowanie 1 kg wołowiny wymaga zużycia 15 000 litrów wody.

• Każde gospodarstwo domowe w Polsce wyrzuca jedzenie warte rocznie ok. 3000 zł. Ograniczenie strat pozwala te pieniądze przeznaczyć na inne potrzeby.

• Wyrzucanie jedzenia to paradoks w świecie, gdzie miliony ludzi cierpią z powodu głodu. Efektywne gospodarowanie żywnością pozwala lepiej wykorzystywać dostępne zasoby.

Dane z raportu – Raport nie marnuj jedzenia 2023r.

• „4,8 mln ton –  tyle żywności ulega zmarnowaniu w Polsce każdego roku, jak oszacowali badacze w ramach projektu PROM (Program Racjonalizacji i Ograniczenia Marnotrawstwa Żywności)

• Według danych ONZ na świecie rocznie marnuje się aż 1/3 produkowanej żywności!
• Zgodnie z danymi GUS w Polsce ok. 1,6 mln osób żyje poniżej poziomu skrajnego ubóstwa, co oznacza, że na miesięczne utrzymanie dysponują one kwotą mniejszą niż 692 zł, czyli ok. 23 zł dziennie
• 4,8 mln ton zmarnowanej żywności rocznie w Polsce – tą ilością jedzenia moglibyśmy zapełnić około 12 miliardów talerzy, przyjmując, że przeciętny posiłek waży około 400 g.
• Ustawiając te talerze o wysokości 7,5 mm jeden na drugim osiągnęlibyśmy wysokość 90 000 kilometrów, czyli prawie 1/4 drogi na księżyc!
• Badanie PROM sprawdzało ile żywności marnuje się w Polsce w całym łańcuchu produkcji – tzw „od pola do stołu”. Kto okazał się największym marnotrawcą żywności?
• Niestety – konsumenci, którzy odpowiadają za około 60% całej zmarnowanej żywności w Polsce.”

Najczęstsze przyczyny marnowania żywności

• Nadmiar zakupów – kupujemy więcej, niż potrzebujemy.
• Brak planowania – nie wiemy, co ugotować, i wybieramy przypadkowe produkty.
• Niewłaściwe przechowywanie – żywność szybciej się psuje.
• Mylenie dat przydatności – „najlepiej spożyć przed” nie oznacza tego samego co „należy spożyć do”.

Jak ograniczyć marnowanie żywności?

1. Planuj zakupy

• Stwórz tygodniowy jadłospis. Dzięki temu dokładnie wiesz, co kupić.
• Zawsze miej listę zakupów. Trzymaj się jej i unikaj impulsywnych decyzji.
• Kupuj w mniejszych ilościach. Lepiej robić zakupy częściej, ale w mniejszych porcjach.

2. Rozszyfruj daty ważności

• „Najlepiej spożyć przed” – produkt nadal nadaje się do jedzenia po tej dacie, o ile dobrze wygląda i pachnie.
• „Należy spożyć do” – data oznacza bezpieczeństwo spożycia, po jej przekroczeniu produkt może być szkodliwy.

3. Przechowuj jedzenie we właściwy sposób

• Temperatura lodówki powinna wynosić około 4°C.
• Zasada FIFO („first in, first out”) – jedz najpierw to, co ma krótszą datę przydatności.
• Mrożenie przedłuża trwałość produktów, takich jak pieczywo, warzywa czy zupy.

4. Wykorzystuj resztki

• Chleb – z czerstwego pieczywa zrobisz grzanki, bułkę tartą lub tosty francuskie.
• Warzywa – ugotuj z nich bulion, zupę krem lub pastę kanapkową.
• Banany – dojrzałe owoce nadają się do smoothie lub chlebka bananowego.

5. Kompostuj

Jeśli masz resztki organiczne, załóż domowy kompostownik. To doskonały sposób na zmniejszenie ilości odpadów i stworzenie naturalnego nawozu.

Jak możesz przestać marnować żywność we własnym domu?

1. pieczywo – nie marnuj, wykorzystaj:

• Pokrój w kostkę i zrób grzanki – do zupy krem, sałatki, czy jajecznicy
• Zmiel na „bułkę tartą” i wykorzystuj do panierek czy jako chrupiąca posypkę do sałatek
• Zrób francuskie tosty – obtocz w jajku i dodaj wybrane dodatki, możesz zrobić dane na słodko dodając owoce, dżem czy miód, a także na wytrawnie dodając pesto, jajka, warzywa
• Czerstwy cały bochenek? – zwilż go wodą (za pomocą butelki z atomizerem) i wstaw na moment do rozgrzanego piekarnika, po chwili otrzymasz ciepły pachnący chleb!
• Zamroź! – to najlepszy sposób przechowywania chleba, bułek, a nawet słodkich rogalików

2. warzywa – nie marnuj, wykorzystaj:

• Obierki – zamroź i ugotuj na nich wywar warzywny, który wykorzystasz do innych zup, rosołu, czy sosów. Ja często gotuję na obierkach z marchewki i pietruszki zupy, do których dodaję strączki i miksuję na zupę krem
• Twarde łodygi z brokuła – pokrój w plastry lub zetrzyj na grubej tarce i dorzuć do zupy warzywnej, jeśli są świeże to chrup jak jabłko!
• Łodygi z ziół – korzystasz z natki pietruszki i koperku? Zachowaj łodygi! Zamroź je i ugotuj na nich zupę – możesz p ugotowaniu je zmiksować i zrobić kostkę rosołową, którą zamrozisz w foremce do kostek lodu
• Za dużo pomidorów? – zrób z nich pyszną passatę i przelej do słoika! Zawekuj i w każdej chwili możesz ją wykorzystasz do pysznych sosów, zup krem czy szakszuki
• Cukinia, brokuły, kalafior – jeśli masz ich za dużo, to pokrój w kostkę i zrób miks warzyw, który zamrozisz! Będzie to doskonała baza do dań z patelni na szybko, lub doskonałych zup, do których wystarczy dodać rośliny strączkowe!
• Wielka paka szpinaku czy rukoli – kto to zje! Ty! W formie pesto! Dodaj do zielonych listków, które Ci zostały oliwę, prażone orzechy i całość zmiksuj! Przelej do słoiczków i już masz gotowe wspaniałe pesto, które wykorzystasz do makaronów!

3. owoce – nie marnuj, wykorzystaj:

• Blenduj, miksuj, ucieraj, rób smoothie, koktajle i lody!
• Za dużo bananów? Aby szybko dojrzały? – zrobisz z nich wspaniałe lody! Wystarczy obrać, pokroić w plasterki i schować w zamrażarce! Zrób chlebek bananowy, który jest doskonałym rozwiązaniem na śniadanie do pracy! Dodaj do niego jogurt i świeże owoce i masz pełnowartościowy posiłek!
• Owoce jagodowe – kupuj, gdy jest na nie sezon i mroź! W ten sposób masz Dostęp do wspaniałych produktów przez cały rok! – choć mój zapas najczęściej znika już w połowie stycznia 🙂 – ale! Możesz wypatrywać promocji! Często popularne sieciówki spożywcze sprzedają mrożone owoce w promocjach 1+1 lub drugie opakowanie 50% taniej!
• Jeśli jesteś sportowcem to wykorzystuj również suszone owoce! Rodzinki, morele, daktyle – to idealny dodatek do dań przed treningiem! Cukry proste zawarte w owocach to idealny zastrzyk energii przed planowaną aktywnością!

4. rośliny strączkowe – nie marnuj, wykorzystaj!

• Aby zaoszczędzić Twój czas i pieniądze, kupuj od razu większe ilości strączków. Namocz je na kilka godzin w wodzie, np. Pól kilograma ciecierzycy. ¼ wykorzystasz do hummusu, kolejną ¼ części do zrobienia curry z ciecierzycy, a pozostałą ½ zamroź! W ten sposób będziesz miała pod ręką już ugotowaną ciecierzycę, którą dorzucisz do zupy czy warzyw z patelni
• Kupuj strączki w puszkach – to mniejsze opakowania, które wykorzystasz praktycznie od razu! Jeśli nie jesteś w stanie zjeść całej puszki to przelej zawartość do słoika i schowaj do lodówki!

5. resztki jedzenia – nie marnuj, wykorzystaj!

• Zostało coś na talerzu? Nic nie szkodzi! Nie jedz na siłę – wystarczy, że „kazała” Ci to robić babcia lub mama, wielokrotnie wpływając na kształtowanie nieprawidłowej relacji z jedzeniem. Ty odłóż jedzenie, którego nie jesteś w stanie zjeść do pudełka i dokończysz na inny posiłek lub kolejnego dnia.
• Resztki owsianki – dodaj napój roślinny, mleko lub jogurt i zmiksuj – to pomysł na najprostszy koktajl!
• Ziemniaki z obiadu? – pokrój w plastry i zrób z nic zapiekankę lub odgrzej na patelni z oliwą z oliwek. Możesz też pokroić w kostkę i dodać do zupy.
• Tak możesz zrobić praktycznie z każdym daniem! Nie marnuj! Wykorzystuj!

Poszukujesz sprawdzonych diet, wraz z przepisami, składnikami i listą zakupów, to sprawdź moje diety:

• diety roślinne
• diety sportowe

Praktyczne porady dla całej rodziny – jak nie marnować żywności?!

• Zaangażuj dzieci w planowanie posiłków. Niech wybierają ulubione produkty, by mniejsze było ryzyko, że ich nie zjedzą.
• Ratuj nadwyżki jedzenia. Nadmiar z imprezy podziel na porcje i zamroź lub podziel się z bliskimi.
• Aplikacje do ratowania jedzenia – korzystaj z platform takich jak Too Good To Go, by kupować tańsze jedzenie, które inaczej trafiłoby do śmieci.

Przerażające statystyki dotyczące marnowania żywności!

1. Produkcja żywności, której nie spożywamy, zużywa 30% globalnych zasobów rolniczych.
2. Każda tona zmarnowanej żywności to emisja 4,5 tony CO2.
3. Gdyby marnowana żywność była krajem, byłaby trzecim największym emitentem CO2 na świecie, zaraz po USA i Chinach.

Jak robić zakupy z głową? Zakupy bez marnowania i wyrzucania!

• Wypatruj promocji – śledź aplikacje typu Blix
• Nie kupuj za dużo, spisuj na kartce to, czego naprawdę potrzebujesz!
• Jeśli robisz zapasy, to tylko suchych produktów – mąka, ryż, kasza, makaron, rośliny strączkowe, orzechy, przyprawy – ale i tak sprawdzaj ich świeżość! Przechowuj je w szczelnie zamkniętym słoiku!
• Bazuj na elastyczności! Idziesz do sklepu po bakłażana, ale jego cena jest kosmicznie wysoka? Zamiast bakłażana kup cukinię i zmienić swój przepis – oba warzywa są wspaniałe i na pewno doskonale się zastępują na talerzu! 🙂 to samo możesz robić z zielonymi listkami, brokułem i kalafiorem.
• Korzystaj z moich przepisów i diet – w każdej diecie podaję listę zakupów, a każdy przepis na podaną dokładnie ilość produktów. Dzięki temu masz wszystko wyliczone i zapisane!
• Bazuj na moich inspiracjach, którymi częstuję Cię każdego dnia na Instagramie lub w postaci przepisów na mojej stronie. Robię to dla Twojego zdrowia i edukacji, która zostanie z Tobą na całe życie!

Przestań marnować żywność i dbaj o zdrowie! Na zdrowie! 🙂 

Dane:

• Raport nie marnuj jedzenia 2023r.
• https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2021/07/Raport_BadaniaDelfickie_PROM.pdf
• https://ios.edu.pl/wp-content/uploads/2017/11/IOS_marnotrawstwo_zywnosci_INTERNET_2.pdf
• https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2020/10/Raport_NieMarnujJedzenia_2020.pdf
• https://www.wfp.org/stories/5-facts-about-food-waste-and-hunger
• https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5484/1/23/1/ochrona_srodowiska_2022.pdf
• https://natu.care/pl/wydarzenia/marnowanie-zywnosci#sources
• https://bankizywnosci.pl/swiatowy-dzien-zywnosci-2024/
• https://www.gov.pl/web/ijhars/marnowanie-zywnosci–raport-2020
• https://klimatycznabazawiedzy.org/raport/the-state-of-food-and-agriculture-2021/
• https://cdr.gov.pl/images/Brwinow/aktualnosci/2024/Jak_przeciwdzialac_marnowaniu_zywnosci_2024.pdf